نمایشنامه نویسی

محمّد رحمانیان زاده 1341؛ یکی از شناخته شده ترین و پرکارترین نمایشنامه‌نویسان و کارگردان‌های تئاتر ایران است که در حدود چهار دهه حضور مداوم، همواره از او به عنوان یکی از افراد تاثیرگذار هنر نمایش در سال‌های پس از انقلاب یاد می‌شود. او نگارش بیش از 40 نمایشنامه را در کارنامه‌ خود دارد و بیش از 35 نمایش را در شهرهای مختلف ایران چون تهران، شیراز، اصفهان، مشهد و نیز در کشورهای ایتالیا، اُکراین، رومانی، مکزیک، فیلیپین، امارات، سوئد و کانادا به روی صحنه برده‌است.
از مهم‌ترین نمایشنامه‌هایی که به قلم او به رشته‌ تحریر درآمده و اغلب برای نخستین‌ بار توسط خود او به روی صحنه رفته می‌توان به «عروسک‌ها و دلقک‌ها»، «ساعت بمباران»، «اتاقِ گریم»، «مجلس‌نامه»، «شهادت‌خوانیِ قدمشادِ مطرب در تهران»،« فَنز»، «اسبها سال 59 هجری شمسی»، «عَشَقه»، «آوازِ قویِ آنتون چخوف»، «روز حسین»، «مانیفستِ چو»، «پُل»، «امیر»، «مصاحبه»، «خروس»، «ترانه‌های قدیمی» و... اشاره کرد.
همچنین می‌توان از کارگردانیِ نمایش‌هایی چون «لباسی برای میهمانی»، «ترانه‌های محلّی»، «در روزهای آخر اسفند»، «آینه‌های رو به ‌رو»، «آرش ساد»، «مجلس ضربت زدن»، «سینماهای من»، «هامون‌بازها»، «پیکان جوانان»، «لیلا و چند مسافر» و ... نام برد.
از نمایش‌نامه‌های محمّد رحمانیان، در طول چهار دهه اخیر، اجراهای متعدّدی توسط کارگردان‌های مطرح و یا دانشجویان در سراسر کشور به روی صحنه رفته‌است؛ کارگردان‌هایی چون «جمشید اسماعیل‌خانی»، «هادی مرزبان»، «پرویز پورحسینی»، «حبیب رضایی»، «افشین هاشمی» و... .
مهمترین ویژگی آثار او ، پیوند و آمیختگی اسطوره و تاریخ با مفاهیم و وقایع روز اجتماعی‌ و نیز بهره‌بردن و به‌روز کردن شیوه‌های « نمایشی ایرانی» در کارگردانی نمایش‌هایش است.

محمّد رحمانیان علاوه بر تئاتر، در تلویزیون و سینما نیز فعالیت‌های متعدد و شاخصی داشته‌است. او از اوایل دهه هفتاد به نگارش و کارگردانی مجموعه‌های تلویزیونی پرداخته و تاکنون بیش از ده مجموعه تلویزیونی را نوشته و کارگردانی کرده است. مجموعه‌هایی چون «هوای تازه»، «آلبوم خانوادگی»، «یک داستان»، «قصّه‌های شبانه»، «دوستانه»، «گَپ»، «نیمکت»، «توی گوش سالمم زمزمه کن»، «مسافرخان سعادت» و... . هم‌چنین تله تئاترهای «خانه‌های اجاره‌ای (جورج برنارد شا)»، «کشتی اسپرانزا (با نگاهی به داشتن و نداشتن ارنست همینگوی)»، «همه پسران من(آرتور میلر)»، «بازرس کُل(نیکلای گوگول)»، «نکراسوف(ژان پل سارتر)»، «پسران طلایی(نیل سایمون)»، «ناهار (بر اساس داستانی از سامرست موآم)» و... .
در کارنامه سینماییِ محمّد رحمانیان همکاری با فیلمسازان شاخصی به چشم می‌خورد. نگارش فیلمنامه «شیرین» به کارگردانی عبّاس کیارستمی، همکاری در نگارش فیلمنامه «مثل یک عاشق» به کارگردانی عبّاس کیارستمی، و نیز فیلمنامه‌نویسی برای فیلم‌های «کتاب قانون» به کارگردانی مازیار میری و «پاداش» به کارگردانیِ کمال تبریزی ازجمله آنهاست.
علاوه برآن، نگارش، کارگردانی و تدوینِ دو فیلم بلند سینمایی به نام‌های «کَنسِل» و «سینما نیمکت» نیز از دیگرآثار سینمایی اوست.
بهرام بیضایی، پژوهشگر، نویسنده و کارگردان مطرح تئاتر و سینمای ایران درباره محمّد رحمانیان می‌گوید: «...هنر او در غلبه با زبان است‌؛ و در دست کم نگرفتن لذّت تماشاست. هنر او در خود بودن و یکجا نماندن است. هنر او فقط در نوشتن نیست‌، در راه‌اندازی قافله‌ای است که از صحنه می‌گذرد. هنر او قانع کردن مشتی بد اَخم است به لبخند و مشتی چشم بسته به دیدن. هنر او در افروختن چراغ نمایش است هر کجا که هست‌، هنر او به پرواز درآوردن پروانه‌های خاموشی‌ست که در تاریکی پیِ گرما و روشنیِ چراغ می‌گردند. او راهی را پیدا کرد که نسل ما گم کرده بود.»